De Fraterwaard
wordt bedreigd
Stichting Twickel verzet zich met hand en tand tegen de aanleg van een industriegebied in de Fraterwaard. Riet- en grasland in het Natura 2000-gebied moeten plaatsmaken voor loodsen en kranen. “Je kunt je het toch niet voorstellen.”
De Fraterwaard tijdens hoogwater. Vooraan boerderij Kockingsbouwing. (Foto: Ruben Smit)
Het zoekgebied voor de beoogde uitbreiding. (Bron: Notitie Reikwijdte en detailniveau)
Monumentale duiker opgeknapt
In het overpark, aan de bosrand tegen de Breeriet aan, is
een 18e eeuwse duiker gerestaureerd. Dit monumentale
bak- en zandstenen bouwsel, onderdeel van de complexe waterhuishouding, verkeerde in slechte staat. Delen van het metselwerk zaten los of waren verdwenen, het voegwerk was uitgesleten en trekankers, die de duiker op de plaats moeten houden, waren ernstig verroest. Om de werkzaamheden te kunnen uitvoeren was het water afgedamd via damwanden.
Verzet uitbreiding industriegebied Fraterwaard
Stichting Twickel wil niet meewerken aan een geplande uitbreiding van een grootschalig bedrijfsterrein in de Fraterwaard. De bedrijven Rotra en Ubbink willen daar uitbreiden, op 20 hectare grondgebied van Twickel.
De provincie, Rijkswaterstaat, waterschap en de gemeenten Doetinchem en Doesburg oordelen vanuit economische motieven positief over de plannen voor het zogeheten Logistiek Ecopark IJssel Doesburg. Volgens Twickel is er sprake van ‘een beperkte blik’ en zijn de plannen strijdig met Natura 2000 en de statuten van de stichting. Twickel betwist ook het belang van de uitbreiding en vraagt de betrokken partijen om alternatieve locaties te onderzoeken.
Hondenbezitters op de bon
Eind vorig jaar is bij de nieuwe inrichting van het overpark het hondenlosloopgebied verplaatst. Ondanks uitleg via borden, yers en in de pers overtreden veel hondenbezitters de nieuwe huisregels. Met name rond het Kreeftengat worden loslopende honden gesignaleerd, tot ergernis van andere wandelaars. “Mensen realiseren zich vaak niet
dat ze op particulier terrein zijn en de openstellingsregels moeten respecteren”, zegt Ton Groothuis namens Stichting Twickel. De BOA’s zijn na een periode van waarschuwen genoodzaakt om verbaliserend op te treden. De grenzen van het losloopgebied en de openstellingsregels zijn te vinden op de website Twickel.nl.
Toegangsbord bij ingang hondenlosloopgebied.
Statieberline gaat blokje om
Duizenden bezoekers hebben afgelopen zomer en najaar in de oranjerie de gerestaureerde statieberline bewonderd.
Na de slotdag is het rijtuig aangespannen om voorzichtig een blokje om te kunnen rijden. Dat was een historische moment en de absolute kroon op het project. Het aanspannen van dit rijtuig moet meer dan 50 jaar geleden zijn geweest.
Op de foto zien we Bart Klaassen op de bok en Gerard Engbers achterop. De berline staat inmiddels op zijn nieuwe stek, het koetshuis.
Halve ton voor cultuur
De actie ‘natuur laat cultuur bloeien’ heeft tot dusver zo’n 52.000 euro opgeleverd. Het geld is bijeengebracht door de adoptie van jonge bomen die worden geplant op een perceel landbouwgrond aan de Wolfkaterweg. De feestelijke aftrap was op 14 maart, toen in het bijzijn van donateurs de eerste bomen werden geplant. De bomen kunnen voor 2,50 of 5 euro per stuk worden geadopteerd. De opbrengst is bestemd voor cultuureducatie in het Rijksmuseum Twenthe. Voorzitter Albertjan Peters van de organiserende stichting is tevreden. “Voor een eenvoudig opgezette actie is dit geen slecht resultaat. Bovendien is er extra aandacht voor cultuur en natuur.”
Johan II van Twickelo gestorven in 1503
Jaap Grootenboer uit Borne ontdekte bij de Hoge Raad van Adel een manuscript uit de 18de eeuw van A.C. baron Snouckaert van Schauburg. Hierin staan schetsen van grafstenen en wapenborden uit kerken in Twente en de Achterhoek. Van de kerk van Delden zijn schetsen van 45 grafzerken, wapenborden en wapenschilden uit 1503 – 1728 opgenomen. De oudste grafzerk is van 4 maart 1503 en betreft een grafsteen van Twickelo. Hierop staan vijf wapens: centraal het wapen van Twickelo, linksboven eveneens Twickelo en linksonder Stecke. Rechtsboven Rutenborg en rechtsonder Middagten. De schets is voorzien van diverse opschriften zoals “grafsteen uijt de Deldense Kerk” (midden boven) en “int jaar ons” (bovenaan) Deze niet meer aanwezige steen was van Johan II van Twickelo, van wie we tot nu toe alleen wisten dat hij overleed omstreeks 1500. Dick Schuuring schrijft over de schetsen in het Kerkennieuws Delden van 30-5 en 27-6-2015, zie www.blasiusdelden.nl
Restauratie grafkelder Van Heeckerens
In augustus wordt begonnen met de restauratie van de grafkelder op de Algemene Begraafplaats in Delden. In de grafkelder zijn bijgezet baron Carel George Unico Willem van Heeckeren van Wassenaer (1856-1883), zijn broer Rodolphe Frédéric (1858-1936) en zijn echtgenote Marie Amélie Mechteld Agnès van Aldenburg Bentinck, ‘de barones’ (1879-1975). “De werkzaamheden omvatten hoofdzakelijk het exterieur van de grafkelder”, zegt bouwkundige Louis Volker van Stichting Twickel. De bitumendakconstructie wordt vervangen door een loden felsdak, inclusief de hemelwaterafvoer en de ontluchtingspotten voor de ventilatie. Ook wordt het ‘oproestend ijzerwerk’ (penanten) voor de verankering van de natuursteenblokken vervangen. De bronzen toegangsdeur tot het voorportaal van de grafkelder wordt gerestaureerd.
De Stichting heeft het geld nodig voor dringende zaken. Wij kunnen dat niet beoordelen. Wei weten we, dat wie zijn kapitaal aantast, achteruit boert. En het kapitaal van Twickel is de natuur, dat is de ruimte. We wach- ten at. Wilt u nog zo’n bericht? Nee, leuk is het niet, wat de plannenmakers van de gemeente Hengelo nu weer bedacht hebben. U kent de Westermaat, het gebied ten noorden van Hengelo en ten oosten van de spoorlijn. Dat oude boerengebied is al klaargemaakt voor industrievestiging. Allerlei bomen en houtwallen, die in de theorie van de gemeente Hengelo toch ei- genlijk mochten blijven staan, moeten nu in de economische practijk toch maar opgeruimd worden. Ja, tussen droom en daad, staan wetten in de weg en practische bezwaren. En die bomen waren toch al niet meer zo ge- zond, staat er dan in de krant. Maar nu dan het stuk Woolde, dat aan de westkant van de spoorlijn ligt. Tussen de autosnelweg en Twickel. Ook daar kijken de economen nu naar. Ook daar willen ze de laatste natuur opruimen en er industrie vesti- gen en woonhuizen bouwen. Leest u het maar na in de Mobiliteitsstudie Hengelo/Enschede. Je vraagt je toch at, hoe het mogelijk is, dat bestuurders van een stad zo weinig oor en oog hebben voor het echte welzijn van de burgers en maar steeds denken, dat welvaart en welzijn gelijke zaken zijn. Misschien is het wel de prestatiedrang in de mens. Het is voor een stadsbestuurder misschien wel leuker om te kunnen zeggen: Dat heb ik gebouwd, dan om te moeten opmerken: Dat gebied heb ik onaangetast zo gelaten. Aan het eerste kan zijn of haar naam verbonden worden. Het tweede gebied heeft al een naam. Maar intussen ligt er weer de bedreiging, dat de laatste buffer tussen Hen gelo en Twickel opgeruimd gaat worden. En dat alles in het kader van de Dubbelstad, die ook in het belang van de burgers moet zijn, maar waar de burgers ook niets over te zeggen hebben. Wel, dat de overheid de regels van de Hinderwet strakker wil gaan hante- ren, dat hebt u kunnen lezen. Dat treft vooral de boeren. Zij worden als mestproducenten steeds verder beperkt in hun mogelijkheden. Niet iets om ons zonder meer over te verheugen. Ook de boeren hebben recht op een boterham. We moeten dus van de overheid ook die maatre- gelen verwachten, die het de boer mogelijk maken, te blijven werken. Is er onder onze lezers een landbouwer, die zijn ideeen over de samenwer- king tussen landbouw en milieubehoud eens voor ons op papier wil zet- ten? Tot slot een rechtzetting. Door een misverstand is in het laatste Bulletin de bladzijnummering niet gegaan zoals we hadden afgesproken. U kunt dat herstellen. Wij nummeren nu door alsof er niets mis is gegaan. DE REDACTIE VAN HET TWICKELBULLETIN WENST U GOEDE KERST- DAGEN EN EEN GEZEGEND JAAR 1991.
Nogmaals: het service-flat 1 U zult waarschijnlijk een beetje vreemd hebben opgekeken ® toen u hoorde dat onze vereniging tot tweemaal toe een be- 5 ® zwaarschrift heeft ingediend tegen de bouw van een service® flat voor bejaarden in Stad Delden. Misschien dacht u: wat® hebben die Vrienden van Twickel daarmee te maken? Laten ze® zich met plantjes en vogeltjes bezighoudep en de huisvestii® van bejaarden overlaten aan de overheid. Natuurbescherming en bejaardenbeleid hebben toch niets met elkaar te maken? 3 Voordat we die vraag beantwoorden, eerst even de feiten vai de afgelopen maanden op een rij. Op 14 maart 1977 legde he! gemeentebestuur van Stad Delden een bouwplan ter inzage vai een service-flat voor bejaarden met ongeveer 70 wooneenhedl dat door de Exploitatiemaatschappij Extercate uit Delden g< bouwd zou worden aan de Muldersweg dichtbij het Esmolen-vi! duct over de rondweg, aan de rand van de Deldeneres. Op dat stuk grond was oorspronkeli een weg-restaurant gedacht, maar toen in 1973 de provinciale weg S-23, die zo ongeveer op die plaats had moeten uitkomen, niet doorging, bleek daf niet haalbaar. Een service-flat leek een aantrekkelijk al– ternatief. Er was alleen een probleem. In het bestemmings- plan Mulderweg dat voor dat gebied gold, stond dat de be- bouwde oppervlakte niet meer dan 30% van het bouwperceel mocht bedragen, terwijl voor het service-flat 70% nodig was om een rendabele exploitatie mogelijk te maken. Maar bestemmingsplannen kunnen worden veranderd en daartoe bood het beroemde en beruchte artikel 19 van de wet op de ruimtelijke ordening het gemeentebestuur van Stad Delden de mogelijkheid. Dat artikel houdt in dat b en w, vooruitlo- pend op de vaststelling van een nieuw bestemmingsplan, een wijziging van het geldende plan kunnen doorvoeren. Het be- stuur van onze vereniging ging daartegen in beroep bij het provinciale bestuur. Niet omdat wij iets tegen bejaarden zouden hebben-zoals b en w van §tad Delden hebben gesug- gereerd- maar omdat we vreesden dat de bouw van het service flat, dat heel duidelijk een boven-lokale functie zou krij- gen, zou leiden tot het versneld volbouwen van de nog over- gebleven groene ruimten binnen de gemeente. Omdat daarbij overwegend landbouw- en natuurgebieden van Twickel in het geding waren, meenden wij daartegen in beroep te moeten s gaan.
De wordingsgeschiedenis van Stadshagen Bij verschillende gelegenheden ben ik als voorzitter van de Vereniging Vrienden van Twickel aangesproken door leden die van mening zijn dat de Stadshagen-flats niet op de huidige plaats gebouwd hadden moeten en mogen worden. Zij zijn van mening dat de ruimtelijke relatie tussen Twickel en stad Delden, waarover in allerlei beleidsplannen wordt gesproken, met deze bouw blijvend is verstoord. Ik heb onderstaand de wordings geschiedenis van de Stadshagen- Jlats proberen te achterhalen. Over de architectonische kwaliteiten van de flats wordt verschillend gedacht maar dit “smaakprobleem" is, waar het gaat over de tot de bouw leidende procedures, niet relevant. Duidelijk is dat er sprake is van een lange aanloop en dat er gebruik is gemaakt van al geldende bestemmingen en vergunnin- gen, die weliswaar aangepast moesten worden aan de huidige richtlijnen. De bezwaarmogelijkheden zijn uitgebreid gebruikt, de argumenten voor- en tegen zijn op verschillende niveaus gewogen en de plannen zijn op diverse punten aangepast. ‘Uniek uitzicht’ In 1972 wordt in opdracht van de Stichting voor bejaardenzorg Johanna’ verzorgingshuis ‘De Jan Lucaskamp’ gebouwd. Het complex bestaat uit een hoofdgebouw van vijf bouwlagen met 24 aanleunwoningen, verdeeld over vier blokken van zes woningen (twee bouw lagen, met vergunning voor vijf bouw lagen!). Bij het bereiken van het hoogste punt tijdens de bouw hijst de toenmalige burgemeester Mr. J.W.M. Rademaker de vlag en constateert in zijn toespraak ‘vanaf het dak een uniek uitzicht over de stad, de bossen van Twickel en de Esch te hebben’. In 1977 wordt De Jan Lucaskamp uitge breid met een serviceflat voor bejaarden met ongeveer zeventig wooneenheden. De ruimte wordt gevonden door de aankoop van een schoolgebouw aan de Schoolstraat en een aangrenzend perceel van Twickel waarop twee woningen stonden. Zowel school als woningen worden afgebroken. De afbraak van de Twickelhuisjes en de bouw van het moderne flatgebouw leidt tot onrust en protestacties onder een aantal Deldena- ren. Ook de Vereniging Vrienden van Twickel protesteert. Uiteindelijk dient zij zelfs bij de Raad van State een bezwaarschrift in waar- van detekst volledigheidshalve luidt: “Binnen onze Vereniging bestaat grote ongerustheid over de gevolgen van de expansiedrang van Stad-Delden. In snel tempo wordt nagenoeg alle bouwgrond reserve vol- gebouwd. Dit houdt in dat Stad-Delden voor de natuurlijke bevolkingsaanwas van de autochtone bevolking geen bouwruimte meer beschikbaar beeft. Wij vrezen dat dan weder- om natuur-en landbouwgronden van Twickel worden bedreigd. In de laatste decennia beeft het landgoed Twickel ten behoeve van nood- zakelijke ontwikkelingen grond afgestaan aan Stad-Delden. Wij menen dat een voortgaan- de afkalving van het landgoed Twickel moet worden voorkomen. Als nu gronden licht- vaardig worden gebruikt voor gebouwen met een regionale functie, dan zullen straks omliggende Twickelgronden worden opge- vraagd voorde dan noodzakelijk (?) geworden woningbouw voor autochtone Deldenaren. Bovengenoemde feiten overwegende, meent onze Vereniging dat de bouwexpansie van Stad-Delden, die zich richt op de regio, een halt moet worden toegeroepen, dat de nog resterende bouwterreinen moeten worden gereserveerd voor de nog te verwachten bevol kingsaanwas van autochtone Deldenaren en dat de beste bijdrage van Stad-Delden aan de regio een intoming is van zijn expansie drang om daarmee behoud van de natuur-en landbouwgronden random Stad-Delden te bevorderen”. Het bezwaarschrift wordt echter afgewezen, de vergunning verleend en de nieuwbouw in 1981 opgeleverd. In de jaren ’90 leidt een samenwerking tussen de drie Deldense tehuizen, De Jan Lucaskamp, St. Jozef en St.Elisabeth tot een fusie waaraan ook De Stoevelaar in Goor deelnam, onder de naam ‘De Twentsche Hof. De Stichting De Twentsche Hof fuseert daarna met zorginstellingen in Hengelotot Stichting Carint. Er wordt besloten een gezamenlijk verzorgingshuis te bouwen op de hoek Langestraat-Marktstraat. De aanleun woningen en het middengebouw van De Jan Lucaskamp worden eind 1999 verkocht aan de Stichting Wonen Delden die op zoek is naar mogelijkheden om met extra kwaliteit te bouwen voor ouderen. Bouwplan In de eerste zes maanden van 2005 is er overleg tussen Stichting Wonen Delden en de welstandscommissie van Het Over- sticht over bebouwing van het De Jan Lucaskamp-terrein. Mede op advies van M. van Gessel, die op aanraden van Stich ting Twickel optreedt als adviseur van de indieners, wordt de situering van de woon- blokken aangepast (in het oorspronkelijke plan waren de woonblokken op een rij
3 IAARGANG I 7 WINTER 2Qo8 Twickel mm r.‘. * It J§ m £ENTM EESTERIJ gjjpl* De verstedelijkte randen Twickel Stadsranden vormen de overgang van het stedelijk gebied naar het buiten- gebied. In de afgelopen eeuw zijn bijna alle stadsranden steeds verder opgerukt, maar… het einde lijkt in zicht. De bevolking neemt nauwelijks meer toe en men verwacht in de loop van deze eeuw zelfs krimp. Er is dus alle aanleiding om na te denken over betere inrichting van stadsranden. Het stedelijk gebied van Hengelo en Borne vormt over liefst 10 km de oostelijke grens van het landgoed Twickel. Delden grenst aan 3 zijden direct aan het landgoed. Stabiele en goed ingerichte stadsranden zijn dus belang- rijk voor het behoud van Twickel. Als ik in gedachten de randen van het land goed langsloop zijn er goede en slechte voorbeelden. Een goed voorbeeld is de pas aangelegde golfbaan bij het Aparthotel dat de oostelijke begrenzing van Delden mar- keert. Een ander goed voorbeeld is de rand van de Hengelose woonwijk Woolderes nabij de Deldenerstraat. De overgang naar het landgoed bestaat hier uit een brede bomenweide. Helaas zijn er ook veel slechte voorbeelden. Hierbij denk ik aan de stads- rand van Hengelo langs de spoorlijn rich- ting Borne; hier wordt het uitzicht bepaald door bedrijven, de waterzuivering en hoog- spanningsmasten. Een ander voorbeeld is het Bornse bedrijventerrein Molenkamp dat brutaal een deel van de Zenderse Es heeft opgeslokt. Een laatste voorbeeld is de omgevingvan dewatermolen bij Oelewaar de snelweg met aangrenzende autobedrij- ven, hoogspanningsstation en telecommu- nicatietoren behoorlijk storend zijn. De noordelijke grens van Delden is door de hier gelegen rondweg een verhaal apart. Daar is al eens een mooi, maar kostbaar plan voor gemaakt. Een goede inrichting van al deze stadsran den is de belangrijkste opgave in het kader van het project “Twickel, Levend Landgoed”. De Stichting Twickel is hier niet de enige grondeigenaar. Juist hier speelt een breed krachtenveld waar goede samenwerking van gemeenten, provincie, RegioTwente, water- schap en Twickel essentieel is. Het gaat er dan niet alleen om dat de stads- rand landschappelijk goed moet ogen. Zeker zo belangrijk is dat de overgangs- zonetussen stad en landgoed voldoende mogelijkheden biedt voor de stedelijke bevolking om van het mooie landgoed te kunnen genieten. A.H. Schimmelpenninck De lelijke stadsrand van Borne naar de Zenderse Es.
Korte berichten Rozentuin De komende winterperiode zal worden gebruikt voor de wedergeboorte van de vroegere rozentuin van Twickel. Deze werd in de 60-er jaren wegens bezuiniging opge- doekt. Het wordt geen reconstructie van de vroegere opzet omdat die te bewerkelijk was. Hoe de nieuwe opzet wordt kunt u in een van de volgende nummers lezen. Intussen is al het nodige grondwerk uitgevoerd. Onderhoud in Lage Het landgoed Lage krijgt op dit moment een flinke opknapbeurt. In de afgelopen jaren is de watermolen gerestaureerd. Naast de watermolen staat het ‘Forsthaus’ waarin nog steeds het rentmeesterkantoor gevestigd is. Dit werd twee jaar geleden flink onder handen genomen. Vervolgens waren de zes identieke woonboerderijen aan de Eichenallee aan de beurt. Deze zijn inmiddels van nieu we daken voorzien. Ook aan de gevels en schilderwerk is het nodige onderhoud verricht. De woning bij de ingang van het landgoed tegenover het fraaie witte kerkje was in zo’n slechte staat dat deze geheel vemieuwd moest worden. De compleet nieuwe woning zal binnenkort betrokken worden door Cor Bont en zijn vrouw. Cor Bont is sinds een jaar als part-time toezichthouder werkzaam voor de stichting. Een flinke tegenvaller is de brand die de fraaie schuur vlak bij de mine in de as heeft gelegd. Gelukkig was deze goed verzekerd en hopelijk zal het geheel over enkele maanden weer in ere hersteld zijn. Herbouw van de dienstwoning in Lage. Bouwplannen op het Raesfelt Volgens het gemeentelijke structuurplan Delden komt het Raesfelt in aanmerking voor de bouw van een woonwijk. Met vele anderen heeft de Stichting Twickel hier bezwaar tegen aangetekend. Het gaat hier immers om een fraaie es aan de rand van Delden die deel uitmaakt van de Deldeneresch. Het is een landschappelijk waardevol gebied dat de westelijke toegang van Delden markeert. De stichting heeft wel begrip voor de wens van de gemeente om de Deldense bevolking op peil te houden. Er lijken echter voldoende andere bou wlocaties beschikbaar te zijn. De Provincie Overijssel vindt de woningbouwplannen van de gemeente te fors en vraagt zich daarom eveneens af of woningbouw op het Raesfelt wel nodig is. In december zal de gemeenteraad zich uitspreken over het structuurplan en dus ook over de bouwplannen voor het Raesfelt. Uiteraard zal de stichting proberen haar invloed aan te wenden om het Raesfelt als deel van de Deldeneresch te handhaven. De in het vorige nummer van het Twickelblad aangekondigde onthulling van het borstbeeld van de barones vond plaats in aanwezigheid van de kunstenaar Pieter de Monchy. Parkeerproblemen Het landgoed Twickel mag zich verheugen in een sterk toenemende belangstelling van recreanten. Vooral op mooie zondagen is het op sommige plaatsen “zwart” van de mensen. De keerzijde hiervan is echter dat de reguliere parkeer- plaatsen overbelast raken en dat auto’s overal lukraak geparkeerd worden. Dat leidt weer tot irritatie en gevaar- lijke situaties. Het beste zou zijn dat de wandelaars niet allemaal tegelijk op zondagmiddag met de auto naar Twickel komen. Men kan nu eenmaal niet verwachten dat er ook voor die situ- atie voldoende parkeerplaatsen zijn. Wij adviseren wandelaars daarom op zondagmiddag niet met de auto naar het landgoed te komen. Laat de auto thuis. Woont u verder van het landgoed, neem dan de fiets. Een ander probleem is het gebruik van de parkeerplaats bij het kasteel. In toenemende mate wordt deze gebruikt voor activiteiten waarvoor deze niet bedoeld is. Ook komt het regelmatig voor dat de parkeerplaats vol staat zodat de bezoekers aan tuin of landgoedwinkel geen plaats kunnen vinden. Op dit moment onderzoekt de stichting de moge- lijkheid om betaald parkeren in te voeren. Dit zou een oplossing kunnen bieden voor de genoemde knelpunten. Bovendien levert het geld op dat de stichting goed kan gebruiken om de kosten van de openstelling en de publieksvoorzieningen te bestrijden. Gedacht wordt aan een dagtarief van € 2 = A.H. Schimmelpenninck
Vereniging Vrienden van Twickel Reactie op de structuurvisie Delden Op 7 juni 2004 is door de gemeente Hof van Twente de structuurvisie voor Delden ter inzage gelegd. Deze is door ons bestuur aandachtig bestudeerd en wij hebben daarop onze reactie naar de gemeente gezonden. Onze mening is tevens op de inspraakavond op 24 juni j.l. mondeling toe- gelicht. Wij willen hierbij onze zienswijze aan onze leden kenbaar maken: De Structuurvisie gaat over Delden en wie Delden zegt, zegt Twickel. Delden ligt daar middenin. Cultuurhistorie, natuur en landschap van het landgoed geven Delden zijn speciale karakter. Uit de Structuurvisie blijkt dat de gemeente in de toekomst woningbouw wil realiseren op’t Raesfelt, een Twickel- gebied. Hiertegen heeft onze vereniging grote bezwaren. Het bedoelde gebied ligt aan de rand van de Deldener Es, een van de bijzondere landschapselementen die aan Delden zijn speciale karakter geven. Bebouwing van’t Raesfelt zou een ernstige inbreuk zijn op dit karakter. Deze inbreuk is des te ernstiger wanneer men bedenkt dat de provincie heeft besloten om de rondweg om Delden aan te passen aan de status van provinciale weg (was oor- spronkelijk rijksweg). Dit houdt onder andere in het ver- smallen van de weg en het opheffen van de noordelijke lus van de afslag Delden Centrum. Met dit laatste wordt een groot deel van de es weer in zijn oorspronkelijke staat her- steld. Bebouwing van’t Raesfelt zou het effect van dit herstel weer teniet doen en is dus niet verenigbaar met het provinciale herstelplan. Dit herstelplan past overigens geheel binnen de beleidsnota Belvedere, die gaat over de relatie tussen cultuurhistorie en ruimtelijke inrichting. Naast bovengenoemd bezwaar moet bedacht worden dat ’t Raesfelt op basis van de Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden (IKAW), die is opgesteld door de Rijksdienst voor Oudheidkundig Bodemonderzoek, een hoge tot middelhoge archeologische verwachting heeft, vanwege de aanwezigheid van een es. Men kan zich ook uit een ander oogpunt afvragen of bebouwing van ’t Raesfelt wel nodig of gewenst is. Na het uitvoeren van de huidige bouwplannen in Delden, dus exclusief ’t Raesfelt, zal de wachtlijst van Deldenaren die al jaren staan ingeschreven voor een bouwkavel of huurwoning sterk zijn geslonken, zo niet tot nul zijn gereduceerd. Daarbij moet bedacht worden dat uit recent onderzoek in Twente blijkt dat wachtlijsten voor bouwkavels of woningen veelal een groot aantal gegadigden bevatten die uiteindelijk geen potentiele eigen bouwers c.q. kopers/huurders blijken te zijn. Ook in Delden zou het netto aantal gegadigden wel eens aanmerkelijk lager kun- nen zijn dan de gemeentelijke wachtlijst aangeeft. Bovendien is niet Delden, maar Goor aangewezen als groeigemeente. In de visie is sprake van het mogelijk verplaatsen van een garagebedrijf en een aannemersbedrijf. Maar ook aan de Vossenbrinkweg staan diverse bedrijven waarvan verplaatsing naar het industrieterrein zou kunnen worden overwogen. Ook de mogelijke concentratie van sport- velden wordt in de visie aangeroerd, doch naar de verdere toekomst verschoven. Genoemde mogelijkheden zouden enig licht kunnen scheppen voor woningbouw in en bij het centrum. Wij zijn dan ook van mening dat alternatieve mogelijkheden nog onvoldoende zijn onderzocht. Wij vinden dathetplanomoptermijn Raesfelttebebouwen, moet worden geschrapt uit de Structuurvisie. Ten aanzien van een mogelijke uitbreiding van het bedrijventerrein Schneidersbos in westelijke richting merken wij op, dat dit niet alleen onnodig, maar ook ongewenstis. Betere benutting van het huidige bedrijven- complex en de invulling van leegstand zou te prefereren zijn. Bovendien is niet Delden, maar Goor juist aan gewezen voor de ontwikkeling van nieuw bedrijven terrein. Wij vinden dan ook dat in Delden geen uitbreiding van het bedrijventerrein moet plaats hebben. Jan Hakstegen secretaris Stichting kritisch over structuurvisie De Stichting Twickel geeft in haar reactie aan dat de structuurvisie erg stedelijk gericht is. De recent gereed gekomen Belvedere-studie die de relatie tussen Delden en Twickel zoveel mogelijk wil her- stellen, blijft bijna helemaal buiten beeld. De visie ontbeert een goede afweging waarbij de bijzonder hoge waarden van natuur en landschap rond Delden voldoende worden meegewogen. Dit gaat voorbij aan de verantwoordelijkheid die de gemeente ook op dit gebied heeft. De stichting heeft op zichzelf wel begrip voor het streven van de gemeente om de Deldense bevol- king op peil te houden maar dit hoeft naar haar mening niet te leiden tot het bebouwen van’t Raesfelt. Er zijn meerdere opties die nader onderzocht moeten worden. Nu lijkt het er op dat het bebouwen van’t Raesfelt tot doel wordt verheven. De stichting is in het geheel niet overtuigd van de noodzaak om het bedrijfsterrein langs het kanaal in de richting van de sluis uit te breiden. Het bestaande terrein wordt niet volledig benut en bovendien ligt het voor de hand verdere uitbreiding in deze gemeente te concentreren in Goor. A.H. Schimmelpenninck
Parkwachter van het Hof te Dieren. Foto: F. C. Reesinck, Zutphen. Twickelgebied in gevaar De eigendommen van de Stichting Twickel aan de rand van de Zenderense Es verkeren in gevaar. Onlangs werd door de provincie besloten dat het regionale bedrijven- terrein niet bij Zenderen, maar ten zuiden van Almelo zal worden aange- legd. Even leek het er op dat de Zenderense Es en het daaraan grenzende Twickelgebied gespaard zouden blijven. Niet lang daama echter doemde er een nieuw gevaar op. De gemeente Borne lanceerde het plan om de Zenderense Es en omge- ving te bestemmen tot een lokaal bedrijventerrein met een oppervlakte van liefst 180 ha; veel meer dan de lokale behoefte van Borne. In enkele bijeenkomsten werden belanghebbende organisaties van de plannen op de hoogte gesteld. Hieruit bleek, dat de voorgestelde ideeen direct nadelige gevolgen zullen hebben voor een prachtig stuk van het landgoed Twickel. Dit is zowel cultuurhistorisch als archeologisch van grote waarde. Enkele oude boerenhoeven zoals de Hondeborg zijn aangewezen als rijksmonument. Om bovengenoemde redenen hebben de Stichting Twickel en de Vereniging Vrienden van Twickel een krachtig schriftelijk protest aan de gemeente- raad van Borne doen toekomen. Onze bezwaren richten zich niet alleen tegen de aantasting van de Zenderense Es met het aangrenzende Twickel gebied maar ook tegen het bouwen vlak bij de Azelerbeek, die juist als ecologische verbindingszone ontwik- keld moet worden. Ook hebben wij bezwaar gemaakt tegen de aanleg van een nieuwe aansluiting op de A 35 ter hoogte van de Azelerbeek. Om het omvangrijke bedrijventerrein te ont- sluiten in de richting van Hengelo wil men een parallelweg langs de A 35 aanleggen die mogelijk zelfs een aansluiting krijgt op de weg Bome- Delden. Dit is een wel zeer on- gewenste ontwikkeling die bovendien in strijd is met het voornemen van de Provincie Overijssel om de weg Borne-Delden juist verkeersluw te maken. Wij hopen dat de talrijke bezwaren tegen de plannen de gemeente Borne heeft wakker geschud zodat zij terugkeert op haar schreden. A.H. Schimmelpenninck en J. Hakstegen wat personeel nodig. Naast de vaste medewerkers was in drukke tijden aanvulling noodzakelijk met losse arbeidskrachten. Meestal lag het totaal op de loonlijst rond 20 per- sonen, in een enkel jaar zelfs boven de 30. Daarnaast was er nog het huis- personeel. Jan Hakstegen * Na een korte onderbreking zetten we de sene voort. De vorige twee artikelen in deze serie vindt u in de Twickelbladen 2000/1, p. 9 – 11 en 2000/2, p. 10-12. De Hondeborg in Zenderen. Foto: J. Mulder.